Ika-siyam-at-kalahati ng umaga nang gulatin ako sa aking pagkakatulog ng walang galang na kiriring ng aking telepono. Parang mabibiyak ang aking ulo nang ako ay bumalikwas mula sa higaan upang sagutin ang kung sino mang lapastangang kaluluwa na walang magawa sa ganuong sandali kung hindi ang mangambala sa oras na natutulog pa ang mga mortal na katulad ko, na hindi umuuwi ng bahay hanggang may nakikitang dilim sa lansangan tuwing gabi ng Sabado, at hindi hahapay-hapay sa walang patumanggang pagsasaya (sa pagtungga , sa maikling salita, kasama ng mga kaibigan). Hala, tagay pa!

At sa araw pa naman ng Linggo! Maaaring isang malungkot na kaluluwa na nagmukmok ng mag-isa sa bahay ng nakalipas na Sabado ng gabi, kung kaya’t naghahanap ng mabubulahaw. Parang nagmumula sa bariles ang tinig ko – pati ako ay nagulat – nang sagutin ko ang tumatawag. Ang pagkayamot ko ay napalitan ng pagkamangha – anak ka ng magaling, sabi ko sa aking sarili at pinilit kong tumawa –nang makilala ko kung sino ang nasa kabila ng kawad. Ang kasama ko sa trabaho. May usapan kaming magkikita sa bahay nila sa pagitan ng ika-siyam at ika-sampu ng umaga upang kunin ang mga itik na ibinibigay niya sa akin, na ibibigay ko naman kay Roman – ang Kalihim ng Kalusugan ng aming samahan: ang Hiyas ng Bulakan.

Dapat ay nuong nakaraang linggo pa namin kinuha ang mga nasabing itik subalit nagkasakit daw ang kanyang asawa, wika ng may ari, kung kaya ipinagpaliban namin sa sumunod na linggo. At dapat din ay nuong pang nakaraang taon naibigay sa amin subalit nagbago daw ang isip ng kanyang asawa kung kaya unawain ko na lamang daw. Sayang, matagal na sanang naglalako ng balut si Roman! Balak daw niyang padamihin. Parang nakikini-kinita ko si Roman na nagpapastol ng mga itik sa ilog ng Danubyo.

“Sige, darating kami agad,” sabi ko sa tumawag kahit hindi ko pa tiyak na may nakuhang sasakyan si Roman. Sa huling pag-uusap namin ay pinaalam ko kay Roman na maaari na naming kunin ang mga itik. Sa Essling –isang distrito ng Vienna– nakatira ang may ari at hindi kalayuan kung saan naman nakatira si Roman. Naabisuhan na raw niya si Henry –ang Kalihim ng Sundo’t Hatid ng Hiyas ng Bulakan.

“Naku, tulog pa si Michael at kadarating-dating pa lamang mula sa bakasyon,” tugon ni Roman nang tawagan ko siya. Si Michael ay anak ni Roman. Inang ko naman, naiba yata ang ihip ng hangin, ang nasa isip ko sa binanggit niya subalit pinaalala ko na lamang sa kanya na si Henry ang sinabi niyang tutulong sa amin. Tatawagan daw niya at aabisuhan na lamang ako makalipas ang ilang sandali.

“Tinatanong ni Michael kung saan tayo magtatagpo dahil dadaanan ko pa si Edgar upang dalhan ng usbong at bulaklak ng kalabasa,” ang wika ni Roman sa akin nang makailan nga lang sandali ay tinawagan ako. Ha? Nagtaka ako at si Michael na natutulog pa daw ang siya na rin palang sasama. Hindi ko na tinanong kung ano ang nangyari kay Henry. Hindi ko dapat kalimutan na ganyan talaga, laging naiiba ang ihip ng hangin kaya dapat ay lagi akong handa sa mga hindi inaasahang magaganap.

Matapos naming idaan kay Edgar ang isang bugkos na sariwang-sariwang talbos at bulaklak ng kalabasa ay tumuloy na kami sa Essling. Doon ay naghihintay na ang may ari ng itik. Matapos kong ipakilala si Roman ay sinimulan nang hulihin ng may ari ang mga itik. Dalawang lalaki pala at isang inahing babae, wika ni Roman. Ha? Paano kaya niya nalaman. Mababa raw ang puwit ng babae at nangangahulugang nangingitlog na o malapit nang mangitlog. Ganuon? Aba, e marami akong kilalang babae na bagsak ang puwit!

Malayang nakakawala sa malawak na halamanan ang mga itik kung kaya kinailangan pang papasukin sila sa kanilang sariling bahay upang madaling mahuli. Naniniwala ako na alagang alaga ng may ari ang mga itik. Nakakalungkot isipin subalit mas malaki pa ito kung ihahambing sa mga bahay ng maraming Pilipino na gawa lamang sa karton. Ang pagkain ay mga butil ng mais na may kasama pang ibang mga mineral na inaakalang kailangan ng mga itik. May sapat ding bunton ng ginikan sa isang sulok upang magsilbing sapin sa lupang sahig ng kulungan at nang hindi malamigan ang mga ito pagsapit ng dilim. Mabuti pa ang mga itik na ito, nasabi ko sa aking sarili. Ilang libong kababayan ko ang walang matulugan at walang makain. Marami din naman ang masisiyahan, kahit sa ilang sandali lamang, kung kakatayin ko ang mga itik na ito at ibigay sa mga nagugutom na tao sa Pilipinas. Ang lupit naman ng iniisip ko. Kaya siguro nagwawala ang mga itik at pinahirapan ang may ari sa paghuli sa kanila.

“Tiyakin mong aalagaang mabuti ng kaibigan mo ang mga itik, kung hindi ay hindi ko na lang ibibigay sa inyo.” Iyan ang samo sa akin ng may alaga ng mga itik bago siya sumang-ayon na ipamigay ang mga ito. Naku, mahilig pa namang magluto ng kalderetang bibi si Roman, naisa-isip ko.

“Naku, huwag kang mag-alala at paparamihin daw ng kaibigan ko ang mga ito,” ang paniniyak ko naman sa kanya. Upang laging may pulutang kalderetang bibi tuwing may tunggaan, nais-nais ko nang idugtong.

Matapos ilagay sa malaking kahon na binutasan para may hingahan ang mga itik, ay isinakay na namin ang mga ito sa likod ng sasakyan ni Michael. Mapalad na mga itik. Naka-BMW pa. Ang mga batang iskwater sa Maynila, sa kariton lang; ang mga ito pa ang nagtutulak.

Wala pa akong bagong balita mula kay Roman tungkol sa mga itik buhat nang maghiwa-hiwalay kami nang araw na iyon. Nagkasakit daw. Baka kaya hindi natunawan. Ayaw kong isipin kung ano ang kinain. Pagdating namin sa kanila ay ipinakita lamang niya sa akin ang balong walang tubig na pangsamantalang gagamitin niyang kulungan ng mga itik. Puputulan daw muna niya ng mga pakpak upang hindi makalipad. Naku, kung malalaman lamang ng dating may alaga ang naghihintay sa mga itik niya.  Balak naman daw niyang igawa ng sariling kulungan. Sana nga at baka isuplong ka Roman ng iyong mga kapitbahay sa mga kinauukulan, tulad ng Samahan Laban sa Kalupitan sa mga Hayop. Alam naman nating lahat na kung minsan, ay mas mahalaga pa ang kapakanan ng isang hayop kaysa isang taong nilalang.

“Mabuti naman at may bago na namang pagkakalibangan ang Tatay,” wika ni Michael nang paalis na ako. “Kaysa naman inuman lang.”

Sana nga ay malibang siya. Ayaw kong isipin ang masaklap na kapalarang naghihintay sa mga itik kung sakaling isang araw ay makita ni Roman na kalbo ng lahat ang kanyang mga alagang gulay.
...Badik Castillo