“Mga ika-anim ng gabi tayo umalis patungo sa bahay ko, matapos ang ating gawain sa tanggapan”, ang wika ni Fiona, isang kaibigan at kasamahan sa trabaho, nang inanyayahan kaming maghapunan sa kanyang tirahan nuong nakaraang Biyernes. Matagal na rin niya kaming nais anyayahang muli dahil matagal na rin naman nang huli kaming magkasalu-salo sa kanyang tahanan. Isang magandang pagkakataon na  rin upang ipagdiwang namin ang nakaraan niyang kaarawan na naganap nuong ika-4 ng Septyembre.

“Ano, di ba magluluto pa tayo?” ang aking bulalas na may kahalong pagkabigla dahil sa hindi inaasahang narinig. “Baka tayo abutin ng sibsib,” dagdag ko pa. Ako naman kasi ang nagmungkahi na kaming mga kaibigan na lamang niya ang magluluto. Nuon kasing huling handaan niya ay namili lamang siya ng mga lutong pagkain. Dalawang uri ng ispageti ang kanyang inihain, kasama ang ensaladang gulay na yari na rin niyang nabili. Sarap na sarap si Paul –ang kaibigang kong Amerikano.

“Fiona, ang sarap daw ng ispageti mo, sabi ni Paul,” pagmamalaki kong balita kay Fiona.

“Salamat, nahirapan nga ako,” dugtong pa niya. “Kasi naman ay mabigat ding bitbitin.” Napakunot-noo kaming mga Pilipinong panauhin sa kanyang sinabi.

“Binili ko na silang luto, e malayu-layo din naman yung nilakad ko mula sa binilihan ko”, seryosong paliwanang ni Fiona sa amin. “Yung ensalada naman ay sa McDonald’s ko pa binili” may pagmamalaki pa niyang pahabol. Muntik na akong mabulunan ng ispageting isinubo ko. Nais pa sana niyang isalin sa salitang Ingles ang kanyang sinabi para sa kapakanan ni Paul subalit pinigilan ko na lamang siya.

“Tumahimik ka na lang, Nora Daza!” mabilis at patay malisya kong hadlang. “Huwag mong sirain ang paghanga sa iyo ni Pablo,” sabay tungga ng alak upang lumuwag-luwag ang aking paghinga dahil hindi ko napigilan ang mahirinan.

Ngayon ngang naanyayahan kaming muli ay iminungkahi ko sa kanya na kami na lamang ang magluluto. Aminado naman si Fiona na hindi siya mahilig sa pagluluto. Tuwang tuwa naman siya sa aking pagmamagandang loob subalit nagbabala siya agad na simple lamang ang mga rekado niya sa bahay. Asin lamang daw at paminta ang mayroon siya. Sandok lang ang kailangan ko, nais kong sabihin sa kanya. Gagawa kami ng himala.

At nangyari nga ang himala!

Si Teresita, isang panauhin, ay naghahanap ng suka para sa kanyang gagawing ginataang adobo. Tinawagan ko kasi siya sa telepono at sinabi kong kami ang magluluto sa kakainin namin. “Tinamaan…” ang tanging nasabi ni Teresita at sabay halakhak ng malutong. “Hindi bale, sige, gagawa ako ng adobo. Ako na lang ang bibili ng mga sangkap,” dugtong pa niya. Dala naman niya ang manok na hiwa-hiwa na, nilinis na raw niyang mabuti. May dala din siyang gata ng niyog at luya. Hindi kasama sa mga sangkap niyang dala ang suka dahil inisip niyang may suka naman marahil ang may kaarawan.

“Herbal lang ang suka ko,” paliwanang ni Fiona. “Hindi maaari, kailangan ko ng talagang suka,” sagot ni Teresita. E wala nga siyang totoong suka ano? paalala ko sa hindi makapaniwalang Teresita sa kanyang narinig. Sige na lang daw. Naghanap ng pamintang itim. Wala din daw. Puti lamang ang mayroon siya. Pulbos pa. Naghanap ng dikdikan, wala din. May sili ba? E lalong wala dahil hindi mahilig sa maanghang ang may kaarawan. Paumanhin lang ang mayroon siya. Hindi bale na lang, sabi ni Teresita. Tabasco, meron? Panginoong mahabagin, Teresita, taga Quezon si Fiona, hindi siya Bicolana! Si Lorna* ‘yon. Ang anak ng Mayon. Isang malalim na buntong-hininga ang sumunod kong narinig.

“Ano yang kumukulong kulay asul sa kaldero?” magkasabay naming tanong ni Teresita habang ang mga tingin ay nakatutok sa kalan.

“Sabon,” tugon ni Fiona, upang hindi daw bumaho ang kanyang kusina. Inang ko, lalasunin mo kami. Ang adobo maglalasang heno de pravia! Tanggalin, ang aming samo. Masama man ang loob ay napilitan ding sumunod ang kawawang may-handa. Maganda kasi ang pagkaka-ayos ng tahanan ni Fiona. Puti at ginintuan ang kulay sa karamihan ng kanyang mga gamit at abubot –larawan ng isang maliit subalit marangyang tahanan ni Elisabeth, reyna ng Inglatera. Isipin kung paano!

“Fiona, kailangan kong linisin ang mga hipon. Bigyan mo ako ng gunting”, sabi ko. Himala, mayroon naman. Pingas nga lang ang isang hawakan. Naku, si Ineng naman. Katataas pa naman ng kanyang ranggo sa pinapasukan. Sa United Nations pa mandin! May gurlis pa nga hanggang ngayon ang aking mga daliri dahil sa kabiyak na gunting. A, mabuti naman! Alam ko na ang dapat kong ihandog sa kanyang susunod na kaarawan. Mga gamit sa kusina. Nais pa naman niyang ituro na lang namin sa kanya ang lulutuin dahil ibig niyang matuto ng pagluluto, subalit nangamba naman kami na mamuti ang mga mata namin sa gutom sa kahihintay na matapos siyang magluto. Ineng, nais kong sabihin, sa iba na lang pagkakataon pag marami tayong panahon. Sa ngayon ay may mga tiyang nanganganib na mabutas. Maghugas ka na lang muna ng mga kaldero, kawali at mga pinggan. Saka ka na lang namin tuturuan. Baka sa susunod na buhay!

Nailigtas din ang ginataang adobo sa kapariwaraan nang tumawag si Milagros* –isang pang panahuhin –upang ipaalam na siya daw ay nasa pamilihan pa sa UN. Nagbilin ako ng tunay na suka, pamintang itim, at tabasco. “Bilhin mo na lang, ‘wag ka nang magtanong,” utos ko. Alam kong naguguluhan si Milagros sa narinig at nais pa niyang malaman ang dahilan subalit kapos na kami sa panahon at ayaw kong sayangin sa pagpapaliwanag na hindi naman niya agad mauunawaan. Saka na lang, pagdating niya.

At salamat sa Himala, nakaraos din kami ng hapunan. May isdang niluto sa pugon, may hipon –na siyang dahilan kung bakit sugatan ang aking mga daliri na kumikirot pag nasawsaw sa maasim at maalat, may ginataang adobo na hinaluan ng malapit nang matuyot na sigarilyas na natagpuan sa palamigan ni Fiona, kasama ng inaamag na okra. Sayang daw kaya isinama na lamang sa adobo. Isang malaking hiwaga para sa akin kung bakit hindi makahinga ang palamigan ni Fiona sa dami ng laman samantalang hindi naman daw siya nagluluto. At ang okra, bakit kailangan laging bumili siya ng okra? Para ano kung pababayaan lamang na amagin? Bakit?

Huwag na kasing magtanong. Mahiwaga talaga ang buhay ng tao!

Hindi nagtagal at umuwi na kami. Hindi kasi matigil sa kalilinis ng kusina si Fiona. Halos hindi na makausap. Pabayaan lang daw namin siya dahil hindi raw siya makakatulog hanggang hindi malinis at maayos ang kanyang kusina. Hindi ka nag-iisa sa ganyan! Marami kang katulad, mga alipin ng tahanan, subalit iba ang gabing ito! Narito kami. Makipagsaya ka! Malay mo, baka bukas hindi na tayo magkita? Alam namin, himala ang bawat bukas na darating dahil hindi tayo nakatitiyak na magigisnan pa natin. Ngunit bukas pa ‘yon. Di ba mas mahalaga ang kasalukuyan? A di na bale, sa susunod magdadala na lamang kami ng taga-linis, makapiling ka lamang namin ng matagal. Bayad ka nga lang!

*Hindi tunay na pangalan

...Badik Castillo